Da li pravoslavno sveštenstvo postoji još od apostolskih vremena?

Upoznaćemo se najpre šta Pravoslavna crkva veruje o ovoj temi: "Sveštenstvo sačinjavaju: đakoni, prezviteri (sveštenici) i episkopi (vladike). Episkopi (vladike) imaju pravo da vrše sve svete tajne, da uče verne i upravljaju eparhijom, koja im je poverena od strane Crkve; prezviteri (sveštenici) imaju pravo da vrše sve svete tajne izuzev Svete tajne rukopoloženja. Oni mogu da upravljaju svojom parohijom, koju im je episkop, na rukopoloženju, poverio a đakoni samostalno nemaju pravo da vrše nijednu svetu tajnu. Oni pomažu (saslužuju) vladikama i sveštenicima u vršenju svetih tajni. To su tri stepena sveštenstva: đakonski, prezviterski i episkopski. (...) Služba sveštenička u Crkvi Hristovoj je produžena služba apostolska. Sveštenstvo sveto je prejemnik službe i vlasti apostolske. Ono je dobilo od Spasitelja pravo kakvo nema nijedna služba ni u zemaljskoj ni u nebeskoj Crkvi Hristovoj."

Prema upravo izloženom učenju, Hristovi apostoli su bili ustanovitelji svešteničkog poretka u Crkvi. Ipak, ukoliko pažljivo proučimo novozavetne spise, zapazićemo da se izraz "sveštenik" (jerej, hiereus) ni na jednom mestu ne koristi da bi se njime opisala služba hrišćanskih episkopa (nadglednika), prezvitera (starešina) i đakona (poslužitelja). Ovaj izraz se koristi u evanđeljima, Delima apostolskim i poslanici Jevrejima samo za označavanje pripadnika starozavetnog jevrejskog sveštenstva − čija je služba podrazumevala prinošenje krvnih žrtava. Na primer, Gospod Hristos je sveštenicima uputio nekolicinu izlečenih gubavaca, jer je nad njima, po Božijem zakonu datom Izrailju, trebalo da se izvrši obredno očišćenje: "I kad je ulazio u jedno selo, sretoše ga deset gubavih ljudi, koji stadoše izdaleka, te podigoše glas govoreći: Isuse, učitelju, smiluj se na nas. A kad ih vide reče im: idite i pokažite se sveštenicima. I behu očišćeni dok su još išli."

U daljem tekstu navešćemo još nekoliko primera novozavetnih tekstova u kojima se pominje reč sveštenik. Kao što ćemo uvideti, ovaj pojam se ni na jednom mestu ne odnosi na služitelje u hrišćanskim crkvama, već na službenike u jevrejskom hramu i religiozne vođe izrailjskog naroda, ili pak na paganske idolopoklonike: "Isus prihvati i reče: jedan čovek je silazio iz Jerusalima u Jerihon i pao u ruke razbojnicima, koji ga svukoše, izbiše, ostaviše ga napolju polumrtva i odoše. A slučajno je tim putem silazio jedan sveštenik, vide ga i prođe."

"I svaki sveštenik, doduše, stoji svaki dan i služi prinoseći mnogo puta iste žrtve koje nikada ne mogu potpuno ukloniti grehe." "Tada se skupiše prvosveštenici i narodne starešine u dvor prvosveštenika koji se zvao Kajafa, pa se dogovoriše da Isusa na prevaru uhvate i ubiju..." "Tada prvosveštenik razdra svoje haljine govoreći: pohulio je na Boga; šta nam još trebaju svedoci? Eto sad čuste hulu. Šta mislite? A oni odgovoriše: zaslužio je smrt. Tada mu pljunuše u lice i udariše ga po glavi, a drugi po obrazu govoreći: proreci nam, Hriste, ko te udari?"

"A Pavle pogleda na sinedrion i reče: braćo, ja sam sa potpuno čistom savešću živeo služeći Bogu do ovoga dana. Prvosveštenik Ananija pak naredi onima što su stajali do njega da ga biju po ustima. Tada mu Pavle reče: Bog će biti tebe, zide okrečeni; i ti sediš da mi sudiš po zakonu, a protiv zakona naređuješ da me biju."
"A sveštenik Zevsovog hrama, koji se nalazio pred gradom, dovede junce i donese vence pred vrata i htede s narodom da prinese žrtvu." Prema izveštaju evanđeliste Luke u Delima apostolskim, posledica propovedanja evanđelja je bila i ta da su mnogi jevrejski sveštenici napuštali svoj raniji verski sistem i postajali sledbenici Mesije, Isusa iz Nazareta:

"I reč Božija je napredovala i broj učenika u Jerusalimu se veoma povećavao, pa se i mnogi sveštenici pokoravahu veri." (Dela. ap. 6:7).
Pored prethodnog saznanja o nekorišćenju izraza "sveštenik" u odnosu na hrišćanske služitelje, mnogi tekstovi Novog zaveta mogu da nam posluže i kao dokaz da se službe "episkopa" "prezvitera" u apostolsko vreme nisu razlikovale već su se odnosile na jednu te istu dužnost nadgledanja i staranja. Prema učenju Svetog pisma, crkvene starešine (prezviteri), pored ostalog, obavljaju i službu nadgledanja odnosno bdenja nad crkvenim stadom, te se zato nazivaju i nadglednicima odnosno episkopima. Evanđelist Luka je to potvrdio opisujući sastanak apostola Pavla sa starešinama (tj. prezviterima) crkve u Efesu:

"...I dozva crkvene starešine: A kad dođoše k njemu, reče im: (...) Pazite na sebe i na sve stado, u kom vas je Duh Sveti postavio za episkope, da napasate Crkvu Božiju, koju je stekao svojom krvlju..." (Dela ap. 20:17, 18, 28).

U originalnom grčkom tekstu, u 17. stihu se koristi reč "presbiteroi" tj. u množini: "starešine". Od ove grčke reči, malim prilagođavanjem srpskom jeziku, nastala je reč "prezviteri" ili u jednini: "presbiteros", "prezviter" tj . starešina. U svome govoru upućenom njima, apostol u 28. stihu koristi drugu reč: "episkopoi" tj. episkopi (u jednini "episkopos", tj. "nadglednik"). Dakle, poistovećujući čin episkopa i prezvitera, Pavle zapravo piše da su upravo same starešine (presbiteroi) bile u službi nadglednika − episkopa (episkopoi). Zanimljivo bi bilo u ovom smislu pogledati i kako glasi početak poslanice Filipljanima:

"Pavle i Timotej, služitelji Hrista Isusa, svima svetima u Hristu Isusu, koji su u Filipima, s episkopima i đakonima: blagodat vam i mir od Boga Oca našega i Gospoda Isusa Hrista."

Iz upravo navedenih stihova možemo da uočimo pozdrav kog su Pavle i Timotej uputili svim vernicima ("svima svetima") u Filipima, među kojima je bilo i episkopa i đakona (tj. nadglednika i poslužitelja). Začudo, u ovom pozdravu se ne pominju "prezviteri"! Prema današnjem pravoslavnom ustrojstvu, prema kome pri svakom većem hramu služi više prezvitera, svakako bi se podrazumevalo da ih je i crkva u Filipima morala imati. No, očigledno je razlog za nepominjanje prezvitera upravo taj što su oni nazvani drugačijim imenom − "episkopi", kao što je uostalom slučaj i u drugim delovima Novoga zaveta u kojima se ove dve službe poistovećuju. Takođe je zanimljivo uočiti da je u prvovekovnom hrišćanstvu u svakoj lokalnoj hrišćanskoj zajednici bilo postavljano više episkopa − što jasno vidimo iz primera dve napred pomenute crkve. Pravoslavna crkva, koja sebe naziva "apostolskom" i u ovome odstupa od ranohrišćanskog pravila, sledeći učenja kasnijih crkvenih sabora na kojima je striktno zapoveđeno da se u jednom gradu ne sme postaviti više od jednog episkopa.

Pored nepostojanja razlike između službi prezvitera i episkopa u apostolskoj crkvi, kao i dokazivanja da se za razliku od pravoslavne prakse radilo o istim osobama, postoji još jedno značajno odudaranje od novozavetnog učenja. Naime, poznato je da su episkopi u pravoslavnoj crkvi neoženjeni tj. da se biraju iz redova istaknutih monaha. Sa druge strane, u apostolskoj crkvi je postojala izričita zapovest da crkvene starešine (prezviteri tj. episkopi) moraju da budu oženjeni ljudi:

"Episkop, dakle, treba da je neporočan, jedne žene muž, trezven, razborit (...) koji dobro upravlja svojim domom i ima poslušnu decu sa svakom čestitošću; jer ko ne zna da upravlja svojim domom kako će se starati za Crkvu Božiju?" U prvom veku, za vreme života apostola, kao i nekoliko vekova kasnije episkopi su bili oženjeni. Ipak, po rečima istoričara Jevsevija Popovića, od četvrtog veka je to biblijsko pravilo sve više smenjivano praksom postavljanja monaha na episkopske pozicije: "Ta okolnost, što je monaštvo dobivalo sve jači utecaj u crkvi, učinila je, da su postepeno najviša crkvena dostojanstva došla u ruke tako visoko cenjenih monaha, a sveštenstvo, koje je živelo u braku, pored monaha postepeno je potiskivano. Usled toga su monahe, ne samo rado posvećivali za prezvitere i đakone (...) − nego su njihovi nastojatelji dobili mesta i u sinodima, naskoro i na episkopskim stolicama na Istoku nalazimo skoro samo monahe, i oženjeni episkopi već su u početku V. stoleća u celoj crkvi velika retkost.

Kad je 410. Sinesije Kirinejski izabran za ptolemaidskog episkopa, ustezao se isprva da primi izbor, jer je bio oženjen, a nije se hteo rastati sa svojom ženom; ali je još posvećen za episkopa, iako se nije morao rastati sa ženom. Kašnje nema skoro ni govora o episkopima, koji žive u braku. (...) U pogledu episkopa je Justinijan I. (527−565) naposletku izričito naredio, da moraju biti neoženjeni. I zaista na Istoku većina episkopa behu monasi."
Što se pak tiče odeće koju koriste pravoslavni sveštenici, iz Biblije kao i iz istorijskih izvora saznajemo da su apostoli i starešine prvovekovnih crkava (kao i sam Hristos), za razliku od starozavetnih sveštenika koji su nosili specijalnu odeću, bili odeveni jednostavno − poput ostalih svojih savremenika. Srpskom narodu, koji je navikao da svoje sveštenike uvek vidi odevene u crne mantije, propovednici evanđeoskih crkava koji vrše bogosluženja i kreću se u običnim civilnim odelima (bogosluženja uglavnom vrše obučeni u svečaniju civilnu odeću) izgledaju prilično čudno. Ipak, upravo takvo odevanje kakvo praktikuju bogoslužitelji u evanđeoskim zajednicama, jeste nalik na ono koje su praktikovali i zastupali Hristos i apostoli! Evo šta je o odevanju prvovekovnih bogoslužitelja (apostola i ostalih starešina − nadglednika), zapisano od strane jednog pravoslavnog autora:

"Sama činjenica da u Novom zavetu ne možemo, na prvi pogled, da nađemo neko učenje o svešteničkom odelu, slično nekim drugim predmetima − ne treba da nas zbuni. U njemu zaista nema takvih propisa. Tu se mogu naći samo izvesne napomene o skromnosti u odevanju (Mt. 6, 28−30; Lk. 12, 27−28; Filiblj. 4, 5), dok su Hristos i apostoli nosili obično narodno odelo. Štaviše, Hristos je napadao izvesnu specijalnu odeću kao licemerstvo (Mt. 23, 5). (...) Zato, posle apostolske epohe, u kojoj ne nalazimo neku osobitu odeću pastirstva (treba znati: da je i narodno odelo onoga vremena koje su nosili Hristos i apostoli − jednostavni plašt koji je pokrivao čitavo telo − dobro odgovarao pastirskoj svrsi), već krajem prvog veka postoje tragovi o njenom postojanju, o čemu svedoči apostolsko predanje i crkveni kanoni. U drugoj polovini IV veka imamo precizne propise o specijalnom svešteničkom odelu."
Istoričar Jevsevije Popović, nasuprot Božidaru Mijaču, ne spominje podatke o tome da je posebna odeća za "sveštenike" počela da se uvodi već krajem I veka, već govori, da se prvi njen spomen nalazi tek "krajem prvog perioda", tj. negde pred kraj trećeg i u četvrtom veku, uz isticanje da ne postoje podaci kako je ona u to vreme izgledala. Ovaj autor ističe da je tadašnja odeća verskih služitelja bila verovatno bele (ili neke druge svetle) boje. Tokom drugog perioda (od 312. − 622.god), nastalo je gotovo sve ono od odeće što se i danas koristi od strane sveštenstva u Istočnoj i Zapadnoj crkvi, uz naznaku da su neki delovi odeće uvedeni i mnogo kasnije u upotrebu.

Kao što smo mogli da uočimo u prethodnom razmatranju, biblijski tekstovi i istorijski podaci nedvosmisleno ukazuju na činjenicu da pravoslavno verovanje po pitanju ustanovljavanja specijalne svešteničke jerarhije u Crkvi nije podudarno sa apostolskim učenjem. Ovo verovanje svoje postojanje temelji na učenjima ljudi koji su živeli vekovima nakon smrti Hristovih apostola. Pravoslavno sveštenstvo, sa svim svojim današnjim obeležjima i službama je strano Svetom pismu, novozavetnom hrišćanstvu, kao i duhu koji je vladao u Crkvi prvoga veka.

(Tekst iz knjige ''Sveto pismo i tradcija Pravoslavne crkve)

3 minutes ago, I. Stamenković said:

"Sveštenstvo sačinjavaju: đakoni, prezviteri (sveštenici) i episkopi (vladike). Episkopi (vladike)

Da li postoje svedoci linije do apostola?

@Nefi Možda bi mogli da kažemo da može da bude ustanovljen niz episkopa unazad do apostola kod današnjih rimokatolika, pravoslavnih i anglikanaca na primer, ali je veliko pitanje šta bi to konkretno značilo. Nezabludivost apostolske nauke sigurno ne, jer su razlike u verovanju i praksi u odnosu na prvovekovnu crkvu isuviše velike...

@I-Stamenković Nezaboravimo da jedan Episkom ima poziv da vodi crkvu i tu ne kaže mnogo o tome koje sveštenstvo nosi. Jedan Episkop može da bude sveštenik po Aronu ali i po Melhisedeku, pored toga su Episkopi postavljali Episkope što je onda taj poziv nevažeći, jer su u početku to činili samo apostoli, ili jedan od sedamdesetorice po njihovoj nardbi. Jer su oni jedini imali takvu vlast. Ali apostolstvo više ne postoji. Mislim da je to jedan veoma ozbiljan problem.

Zanimljiva tema ali realno da pričamo i katolička i pravoslavna crkva su daleko od istine koju nam je Bog dao.Zanimljivo je da u baptistickoj crkvi u Erdeviku gde su velikom većinom članovi crkve Slovaci pre neku godinu njihov glavni starešina rukopoložen za Biskupa ja sam bio u šoku.

A tvoja crkva je bliže istini nego recimo katolička, jel?

On 11. 12. 2024. at 18:01, I. Stamenković said:

sveštenstvo

...

SVEĆENSTA VIŠE NEMA !!!
=========
ŠTO je bila dužnost SVEĆENSTVA?
..........................
HEBREJIMA 2,17

Stoga je trebalo da u svemu postane braći sličan,

da milosrdan bude i ovjerovljen

VELIKI SVEĆENIK U ODNOSU PREMA BOGU

KAKO BI OKAJAVAO GRIJEHE NARODA.

 

HEBREJIMA 5,1

Svaki veliki svećenik, zaista,

OD LJUDI UZET, ZA LJUDE SE POSTAVLJA

U ODNOSU PREMA BOGU

DA PRINOSI DAROVE I ŽRTVE ZA GRIJEHE.
,,,,,,,,,,,,,,,,,
Svećenici su posredovali između
Boga Jedinoga Oca YHVH i ljudi.

Svećenici su bili SLUGE
Bogu Jedinome Ocu YHVH!

Svećenici su prinosili KRVNE žrtve za oprost grijeha!
Koji svećenik gdje TO danas radi?
-------------
Od kada je Hram Boga Jedinoga Oca YHVH u Jeruzalemu – SRUŠEN,
NEMA više svećenstva,
jer nema se više gdje vršiti obredni postupci pomirenja
prema Bogu Jedinome Ocu YHVH.

Bog Jedini Otac YHVH je postavio JEDNOG JEDINOG
Velikog Svećenika – a taj je SIN G Yehoshua,
lažno zvan Isusek.

SIN je SLUGA svome Bogu Ocu YHVH.
.............
Bog Jedini Otac YHVH odredio je da su SVEĆENICI
SAMO iz roda LEVIJEVA - ARONA !!!

Koji današnji samo-zvani svećenik zadovoljava TU odredbu?

----

On 12. 12. 2024. at 22:59, Zen said:

Zanimljiva tema ali realno da pričamo i katolička i pravoslavna crkva su daleko od istine koju nam je Bog dao.Zanimljivo je da u baptistickoj crkvi u Erdeviku gde su velikom većinom članovi crkve Slovaci pre neku godinu njihov glavni starešina rukopoložen za Biskupa ja sam bio u šoku.

.
Ja nisam u niti jednoj Crkvi Organizaciji Zajednici

Danas ne postoji niti jedna poznata COZ
koja je u 100% istini.

SVE skrenuše!

Čak i one COZ koje imaju 99% istine
i 1% LAŽI spadaju pod ono:
1% OTROVA u 99% zdrave hrane je OTROV!

Danas su većina COZ = profitabilne organizacije.
====
2. TIMOTEJU 4,3     
Jer doći će vrijeme
kad ljudi neće podnositi zdrava nauka
nego će sebi po vlastitim požudama

nagomilavati učitelje

kako im godi ušima;

--------------
U kojoj SEKTI si ti?

===============

On 11. 12. 2024. at 18:01, I. Stamenković said:

Upoznaćemo se najpre šta Pravoslavna crkva veruje o ovoj temi: "Sveštenstvo sačinjavaju: đakoni, prezviteri (sveštenici) i episkopi (vladike). Episkopi (vladike) imaju pravo da vrše sve svete tajne, da uče verne i upravljaju eparhijom, koja im je poverena od strane Crkve; prezviteri (sveštenici) imaju pravo da vrše sve svete tajne izuzev Svete tajne rukopoloženja. Oni mogu da upravljaju svojom parohijom, koju im je episkop, na rukopoloženju, poverio a đakoni samostalno nemaju pravo da vrše nijednu svetu tajnu. Oni pomažu (saslužuju) vladikama i sveštenicima u vršenju svetih tajni. To su tri stepena sveštenstva: đakonski, prezviterski i episkopski. (...) Služba sveštenička u Crkvi Hristovoj je produžena služba apostolska. Sveštenstvo sveto je prejemnik službe i vlasti apostolske. Ono je dobilo od Spasitelja pravo kakvo nema nijedna služba ni u zemaljskoj ni u nebeskoj Crkvi Hristovoj."

Tako je, sve tačno.

On 11. 12. 2024. at 18:01, I. Stamenković said:

Prema upravo izloženom učenju, Hristovi apostoli su bili ustanovitelji svešteničkog poretka u Crkvi. Ipak, ukoliko pažljivo proučimo novozavetne spise, zapazićemo da se izraz "sveštenik" (jerej, hiereus) ni na jednom mestu ne koristi da bi se njime opisala služba hrišćanskih episkopa (nadglednika), prezvitera (starešina) i đakona (poslužitelja). Ovaj izraz se koristi u evanđeljima, Delima apostolskim i poslanici Jevrejima samo za označavanje pripadnika starozavetnog jevrejskog sveštenstva − čija je služba podrazumevala prinošenje krvnih žrtava.

Da, u Novom zavjetu se episkopi, prezviteri i đakoni ne nazivaju eksplicitno sveštenicima, ali ovaj naziv je ustanovljen zbog određenih sličnosti između funkcija starozavjetnog sveštenstva i novozavjetnih službi. Kao što su starozavjetni sveštenici prinosili krvne žrtve Bogu, tako se u Novom zavjetu prinosi beskrvna žrtva Sv. Evharistije pa je otuda nastala upotreba naziva sveštenik i za novozavjetne episkope, prezvitere i đakone. Ovaj naziv ni u kom slučaju nije pogrešan.

On 11. 12. 2024. at 18:01, I. Stamenković said:

Pored prethodnog saznanja o nekorišćenju izraza "sveštenik" u odnosu na hrišćanske služitelje, mnogi tekstovi Novog zaveta mogu da nam posluže i kao dokaz da se službe "episkopa" "prezvitera" u apostolsko vreme nisu razlikovale već su se odnosile na jednu te istu dužnost nadgledanja i staranja. Prema učenju Svetog pisma, crkvene starešine (prezviteri), pored ostalog, obavljaju i službu nadgledanja odnosno bdenja nad crkvenim stadom, te se zato nazivaju i nadglednicima odnosno episkopima. Evanđelist Luka je to potvrdio opisujući sastanak apostola Pavla sa starešinama (tj. prezviterima) crkve u Efesu:

"...I dozva crkvene starešine: A kad dođoše k njemu, reče im: (...) Pazite na sebe i na sve stado, u kom vas je Duh Sveti postavio za episkope, da napasate Crkvu Božiju, koju je stekao svojom krvlju..." (Dela ap. 20:17, 18, 28).

U originalnom grčkom tekstu, u 17. stihu se koristi reč "presbiteroi" tj. u množini: "starešine". Od ove grčke reči, malim prilagođavanjem srpskom jeziku, nastala je reč "prezviteri" ili u jednini: "presbiteros", "prezviter" tj . starešina. U svome govoru upućenom njima, apostol u 28. stihu koristi drugu reč: "episkopoi" tj. episkopi (u jednini "episkopos", tj. "nadglednik"). Dakle, poistovećujući čin episkopa i prezvitera, Pavle zapravo piše da su upravo same starešine (presbiteroi) bile u službi nadglednika − episkopa (episkopoi). Zanimljivo bi bilo u ovom smislu pogledati i kako glasi početak poslanice Filipljanima:

"Pavle i Timotej, služitelji Hrista Isusa, svima svetima u Hristu Isusu, koji su u Filipima, s episkopima i đakonima: blagodat vam i mir od Boga Oca našega i Gospoda Isusa Hrista."

Iz upravo navedenih stihova možemo da uočimo pozdrav kog su Pavle i Timotej uputili svim vernicima ("svima svetima") u Filipima, među kojima je bilo i episkopa i đakona (tj. nadglednika i poslužitelja).

Ovo uopšte nije nešto nepoznato u Crkvi. Radi se o tome da, iako se đakonski red svrstava u svešteničke redove, u užem smislu svešteničku službu vrše episkopi i prezviteri jer samo episkopi i prezviteri mogu voditi bogosluženja i savršavati Sv. Tajnu Evharistije, dok đakoni nemaju tu vlast. Dakle episkopi i prezviteri su ipak na neki način viši od đakona i odvojeni su od njih pa se stoga ove dvije službe u Novom zavjet nekad poistovjećuju.

A da to da Sv. Pismo ponekad poistovjećuje episkope i prezvitere pominju i tumači Pisma unutar Crkve. U ranoj Crkvi takva poistovjećivanja su bila uobičajena prije ustanovljava precizne terminologije. Dakle to nije nešto što Pravoslavna Crkva krije od vjernika.

Evo recimo šta piše sv. Teofilakt Ohridski:
"Dozva starešine crkvene. Mnogima je nepoznat običaj Pisma, posebno Novog Zaveta, da episkope naziva prezviterima (crkvenim starešinama) i prezvitere episkopima. To se, međutim, vidi i iz ovog mesta, i iz Poslanice Titu, a takođe i iz Poslanice Filipljanima. Takođe bi mogli da doznamo, da li to sledi, makar i kao zaključak, i iz Prve poslanice Timoteju. Iz knjige Dela apostolskih možemo se ubediti u to, jer je napisano sledeće: Iz Milita pak posla u Efes i dozva starešine irkvene (prezvitere). Nije rečeno da je dozvao episkope, ali je zato kasnije dodato: Duh Sveti vas postavi za episkope, da napasate Crkvu Gospoda i Boga (st. 28).
U Poslanici Titu kaže: Da postavši po svim gradovima starešine (prezvitere), kao što ti ja zapovedih (Tit. 1; 5), a u Poslanici Filipljanima piše: Pavle i Timotej, sluge Isusa Hrista, svima koji su u Filipima, s episk-pima i đakonima (Filiplj. 1; 1).
Nisam izostavio ništa što je korisno da vam objavim. Ko što je skrivanje nečega obeležje zavisti, tako je i kazivanje svega obeležje nerazboritosti, zbog čega i dodaje: što je korisno."

Međutim, sama upotreba dvije različite riječi ukazuje na to da episkopska i prezviterska služba nisu identične jer ne bi onda bilo potrebe koristiti dvije riječi. A postojanje jasno ustanovljena tri sveštenička čina svjedoče i ranohrišćanski izvori poput Poslanice Magnežanima sv. Ignjatija Bogonosca koji je bio apostolski učenik pa je svakako znao kakvo je to apostolsko ustrojstvo Crkve:
"VI. (1) Budući da sam u prethodno navedenim licima video sve mnoštvo (vaše) u veri, i zavoleo (vas), savetujem da se starate da u slozi Božijoj( u jednomislenosti Božijoj) činite sve, pod predsedništvom episkopa (koji je) na mestu Božijem, i prezvitera na mestu zbora apostolskog, i đakona, meni najdražih, kojima je poverena služba Isusa Hrista (Mt. 20,28), koji je pre vekova bio uz Oca i na kraju se javio (nama) (Jn. 1,18)."

I. Stamenković je rekao:

Začudo, u ovom pozdravu se ne pominju "prezviteri"! Prema današnjem pravoslavnom ustrojstvu, prema kome pri svakom većem hramu služi više prezvitera, svakako bi se podrazumevalo da ih je i crkva u Filipima morala imati. No, očigledno je razlog za nepominjanje prezvitera upravo taj što su oni nazvani drugačijim imenom − "episkopi", kao što je uostalom slučaj i u drugim delovima Novoga zaveta u kojima se ove dve službe poistovećuju.

Pa da, kako sam i naveo ti izrazi su se nekad poistovjećivali.

I. Stamenković je rekao:

Takođe je zanimljivo uočiti da je u prvovekovnom hrišćanstvu u svakoj lokalnoj hrišćanskoj zajednici bilo postavljano više episkopa

U Poslanici Filipljanima apostol Pavle i prezvitere naziva episkopima jer je to tada bio običaj. Ali su ipak postojali oni koji su bili nadređeni. Recimo sam apostol Pavle šalje Tita "sa punom vlašću" (Titu 2:15) da uči i kori Krićane. Opet bih citirao sv. Ignjatija Bogonosca i njegovu Poslanicu Efescima:
"2. Želim da vam se radujem svagda, ako budem dostojan. A treba na svaki način proslavljati Isusa Hrista, Koje je vas proslavio, da biste, usklađeni u jednoj poslušnosti (ύποταγή = pokornosti),povinujući se episkopu i prezviterima (=sveštenicima),u svemu bili osvećeni."
Sv. Ignjatije jasno svjedoči da u jednoj pomjesnoj crkvi postoji jedan episkop i više prezvitera. Naglašavam opet da je sv. Ignjatije bio apostolski učenik i pisao u 2. vijeku, dakle na samom početku hrišćanstva stoga njegovo svjedočanstva zaista mnogo govori o organizacionom ustrojstvu rane Crkve.

I. Stamenković je rekao:

− što jasno vidimo iz primera dve napred pomenute crkve. Pravoslavna crkva, koja sebe naziva "apostolskom" i u ovome odstupa od ranohrišćanskog pravila, sledeći učenja kasnijih crkvenih sabora na kojima je striktno zapoveđeno da se u jednom gradu ne sme postaviti više od jednog episkopa. Pored nepostojanja razlike između službi prezvitera i episkopa u
apostolskoj crkvi, kao i dokazivanja da se za razliku od pravoslavne prakse radilo o istim osobama, postoji još jedno značajno odudaranje od novozavetnog učenja.
Naime, poznato je da su episkopi u pravoslavnoj crkvi neoženjeni tj. da se biraju iz redova istaknutih monaha. Sa druge strane, u apostolskoj crkvi je postojala izričita zapovest da crkvene starešine (prezviteri tj. episkopi) moraju da budu oženjeni ljudi:

"Episkop, dakle, treba da je neporočan, jedne žene muž, trezven, razborit (...) koji dobro upravlja svojim domom i ima poslušnu decu sa svakom čestitošću; jer ko ne zna da upravlja svojim domom kako će se starati za Crkvu Božiju?"
U prvom veku, za vreme života apostola, kao i nekoliko vekova kasnije episkopi su bili oženjeni. Ipak, po rečima istoričara Jevsevija Popovića, od četvrtog veka je to biblijsko pravilo sve više smenjivano praksom postavljanja monaha na episkopske pozicije:
"Ta okolnost, što je monaštvo dobivalo sve jači utecaj u crkvi, učinila je, da su postepeno najviša crkvena dostojanstva došla u ruke tako visoko cenjenih monaha, a sveštenstvo, koje je živelo u braku, pored monaha postepeno je potiskivano. Usled toga su monahe, ne samo rado posvećivali za prezvitere i đakone (...) − nego su njihovi nastojatelji dobili mesta i u sinodima, naskoro i na episkopskim stolicama na Istoku nalazimo skoro samo monahe, i oženjeni episkopi već su u početku V. stoleća u celoj crkvi velika retkost.Kad je 410. Sinesije Kirinejski izabran za ptolemaidskog episkopa, ustezao se isprva da primi izbor, jer je bio oženjen, a nije se hteo
rastati sa svojom ženom; ali je još posvećen za episkopa, iako se nije morao rastati sa ženom. Kašnje nema skoro ni govora o
episkopima, koji žive u braku. (...) U pogledu episkopa je Justinijan I. (527−565) naposletku izričito naredio, da moraju biti neoženjeni. I zaista na Istoku većina episkopa behu monasi."

Kliknite da proširite...

Ovo je poznata protestantska greška. Od episkopa se očekivalo da budu "jedne žene muž", ali isto tako i da PRESTANU ŽIVJETI BRAČNIM ŽIVOTOM SA SVOJIM ŽENAMA nakon hirotonije za episkopa.

Sv. ap. Pavle piše:
"1. A za ono što mi pisaste:dobro je čovjeku da se ne dohvata žene." (1 Korinćanima 7:1) kao i "8. A neoženjenim i udovicama velim:dobro im je ako ostanu kao i ja što sam." (1 Korinćanima 7:8).

Dakle u ranoj Crkvi se poštovala djevstvenost kao bolja od bračnosti. Sigurno da su stoga i neoženjeni episkopi smatrani boljim izborom od oženjenih, a oni oženjeni su bili dužni da žive djevstveno sa svojim ženama. Pa čemu onda to "jedne žene muž"? Kako bi se zabranilo rukopolaganje ljudi sa više brakova pošto je smatrano nedostojnim da jedan episkop mijenja žene. I danas u pravoslavlju je pravilo da se sveštenik može vjenčati samo prije rukopoloženja i to jednom.

I. Stamenković je rekao:

Što se pak tiče odeće koju koriste pravoslavni sveštenici, iz Biblije kao i iz istorijskih izvora saznajemo da su apostoli i starešine prvovekovnih crkava (kao i sam Hristos), za razliku od starozavetnih sveštenika koji su nosili specijalnu odeću, bili odeveni jednostavno − poput ostalih svojih savremenika.

Mi to ne možemo reći budući da Novi zavjet ne opisuje detaljno hrišćanska bogosluženja, a pogotovo ne njihovu tehničku stranu poput odeždi. Ali možemo zaključiti da je ustanovljavanje posebne odjeće tokom bogosluženja u skladu sa Hristovim porukama.

I. Stamenković je rekao:

Srpskom narodu, koji je navikao da svoje sveštenike uvek vidi odevene u crne mantije, propovednici evanđeoskih crkava koji vrše bogosluženja i kreću se u običnim civilnim odelima (bogosluženja uglavnom vrše obučeni u svečaniju civilnu odeću) izgledaju prilično čudno. Ipak, upravo takvo odevanje kakvo praktikuju bogoslužitelji u evanđeoskim zajednicama, jeste nalik na ono koje su praktikovali i zastupali Hristos i apostoli! Evo šta je o odevanju prvovekovnih bogoslužitelja (apostola i ostalih starešina − nadglednika), zapisano od strane jednog pravoslavnog autora:

A evo šta su rekli neki ranohrišćanski pisci. Recimo Egesip u 2. vijeku:
"James, the Lord's brother, succeeds to the government of the Church, in conjunction with the apostles. He has been universally called the Just, from the days of the Lord down to the present time. For many bore the name of James; but this one was holy from his mother's womb. He drank no wine or other intoxicating liquor, nor did he eat flesh; no razor came upon his head; he did not anoint himself with oil, nor make use of the bath. He alone was permitted to enter the holy place: for he did not wear any woollen garment, but finelinen only."

Hegesippus (Roberts-Donaldson translation)

Hegesippus (Roberts-Donaldson translation). On Early Christian Writings.

www.earlychristianwritings.com

Dakle ovaj izvor nam govori da je sv. ap. Jakov Pravedni, episkop jerusalimski, nosio posebnu odjeću po uzoru na starozavjetne sveštenike.

Polikrat Efeski, episkop Efesa, nam piše u 3. vijeku sljedeće:
"For in Asia also great lights have fallen asleep, which shall rise again on the last day, at the coming of the Lord, when he shall come with glory from heaven and shall seek out all the saints. Among these are Philip, one of the twelve apostles, who sleeps in Hierapolis, and his two aged virgin daughters, and another daughter who lived in the Holy Spirit and now rests at Ephesus; andmoreover John, who was both a witness and a teacher, who reclined upon the bosom of the Lord, and being a priest wore the sacerdotal plate.He also sleeps at Ephesus."

CHURCH FATHERS: Church History, Book III (Eusebius)

Featuring the Church Fathers, Catholic Encyclopedia, Summa Theologica and more.

www.newadvent.org

Ovdje vidimo da je i sv. Jovan Bogoslov nosio posebnu odjeću tokom svoje svešteničke službe.

I. Stamenković je rekao:

Ovo verovanje svoje postojanje temelji na učenjima ljudi koji su živeli vekovima nakon smrti Hristovih apostola. Pravoslavno sveštenstvo, sa svim svojim današnjim obeležjima i službama je strano Svetom pismu, novozavetnom hrišćanstvu, kao i duhu koji je vladao u Crkvi prvoga veka.

(Tekst iz knjige ''Sveto pismo i tradcija Pravoslavne crkve)

Nije tako. Kako sam pokazao citatima sv. Ignjatija Bogonosca, koji je živio u 2. vijeku i bio apostolski učenik, organizaciono ustrojstvo Pravoslavne Crkve seže do samih početaka hrišćanstva.